“I always thought it was a given—that I’d be a part of her wedding no matter what. I looked forward to the day I’d help plan her engagement, go with her to get her nails done, and watch her cry tears of happiness alongside family and friends. Those things did happen—just without me.”
More of “The wedding I can’t attend” in PDI Youngblood.
·
Jess, 28, is a health-care worker who writes for fun. She is an alumna of the University of the Philippines Los Baños.
“Nais ko lamang po sanang itanong kung puwede po namin kayong kuning tagapayo ng isa naming mag-aaral sa PHSA.” Mensahe ito ni Kristoffer Aaron Tiña—isang guro at manunulat na ikinararangal kong tawaging advisee—noong Oktubre 2023. Simula noon hanggang Mayo 2024, makakatrabaho ko ang mahusay niyang estudyante sa Philippine High School for the Arts, si Victoria Dialogo Cuevas.
Today was stuffy, humid. Tonight, the sounds outside—crickets, a motorcycle, the neighbor’s dog, my neighbor shushing the dog (“oy!”)—ring so clear. Hard to believe a typhoon’s on its way. Here’s the latest update:
The University suspended classes at noon.
Kaninang umaga, habang hinahatid sina Noam, Damian, at Maria, makalampas ang tulay na tinaguriang never-ending bridge, napansin namin ang isang lalaking may edad, light brown ang kamiseta at mas maitim na brown ang pantalon. Pinaghihiwalay ang mga pang-itaas at pang-ibaba ng itim na belt bag. Umaakyat ng Forestry ang matanda, mukhang nakapag-warm-up na sa Freedom Park. Maiigsi ang kanyang mga hakbang at may regularidad ang kumpas: mas mabilis kaysa karaniwang lakad ngunit hindi pa matatawag na jogging, walang gaanong talbog. Gusto ko pa siyang pagmasdan kaso nagmamaneho ako at marami pang ibang naglalakad-lakad na baka mailagay sa peligro. Pinag-usapan namin siya saglit ni Pinky bilang “goals”. “Kamukha siya ni Mr. Miyagi.”
Dati ko nang gustong itala ang aking mga kasalukuyang binabasa. Naumpisahan ko na kina Fantauzzo, Laux, at Ordoñez, si CJ at ang IBON praymer, at siyempre ang mga zines. Mga marker lang sana ang mga ito para sa mga hinaharap na engkuwentro at muling pagbasa. Sa palagay ko, hudyat si “Mr. Miyagi” upang magdagdag ng mga muhon:
Una kong naiskor ang so we must meet/apart na collab nina Jesa at Vince Imbat. Salamat (sobra!) kina Ava at Jing, may kopya ako ng Everything is First Person ng aming IYAS mentor na si Sir Vince Groyon. Inayos ni Pinky ang pagbili ng Beckoning Baguio ni Sir Ivan at okey lang kahit na-miss ang 10/10 sale ng dalawang araw. Atats e.
Mukhang nagwo-walking for fitness si manong kaya shoot na agad ang so we must meet/apart kung saan nagsusulatan ang magkaibigan tungkol sa kanilang paglalakad-lakad. Nirerekord nila ang mga layunin, sagabal, at sari-saring obserbasyon habang umuusad sa labas (at dahil mapagnilay, paglalakbay din sa loob). Mukhang ibang-iba ang layunin ni manong (na patuloy kong pinaglalakad paakyat ng bundok ngayon, sa gabi ng aking iisipan). Palagay ko, nagpapahaba ng buhay, nagpapanatili ng nalalabing lakas. Maaaring may 10K step goal. May pagtatapos o kasal dalawa o apat na taon pa sa hinaharap at kailangan siyang makadalo.
Madali ang 10K step goal para kay E—, ang matalik kong kaibigan, dahil sa trabaho niya sa warehouse. Katunayan, kung nakukulangan ako sa “hakbang pangkalusugan” dahil nakakain ng kotse sa pabalik-balik ng hatid-sundo, mahina kay E— ang 15K steps at inaalala na niya ang lagay ng kanyang paa. Pinag-uusapan namin ang lotion. Pinag-iisipan na niya kung mainam at kakayanin (kasi naman, mamahalin! may warranty!) na wool socks.
Nagbibilang din kaya ng hakbang sina Prop. Ivan at Prop. Vince? Solb na sa relo o... manual count? Kapwa kasi silang umamin sa kani-kanilang mga libro na may kakatwa silang predileksyong magbilang nang magbilang. Nagsimula ang sanaysay ni Ivan na “At Least, Some Charm with Numbers” sa “I have some fascination with basic operations with numbers, which I guess I hope do not lapse into the lunatic. When I am in jeepneys, I count the passengers—lima kami nang umalis sa terminal; may pinick-up na dalawa sa store, pito na; tatlo sa highway, sampu na; dalawa sa Chapis, dose na; siyaman ang jeep, may anim pang bakante sa likod, duwa pay jay sango.”
“I wouldn’t want to call it a malady” naman ang pambungad na sugnay ni Prop. Vince sa sanaysay niyang “Ock-Ock”. Nakakaasar daw ito habang nagtatagal at napansin ng mga kasama. Nababawasan ang kanyang pokus at pag-intindi sa naririnig o nababasa. Samantala, iniisip ni Prop. Ivan ang konek ng ganitong mga operasyon sa pagiging malikhain, sa likot ng utak.
Paano kaya kung maging lalo pang detalyado ang step counter sa ating relo at mobile? Ano kaya ang makukuha natin sa datos? Sa ngayon medyo abante na nga, nababasa ng app sa phone ni Pinky maging ang incline angle. Kung real-time din ang pagsukat ng BP at tibok ng puso ng relo, aba’y i-synch na sila nang maging treadmill mo na ang mundo! Sa akin, mas mahalaga ang pagbilang ng hakbang at pagkakategorisa ng mga ito, hal., ilan sa mga hakbang ko ngayong araw ang napunta sa pagsasampay ng damit? Sa pagsampa at pagbaba ng mga bag ng bata? Papunta at paalis sa hapag-kainan? Habang may kasama?
Ilang libo sa mga hakbang ang talagang dedikado sa kalusugan? Ilang daan sa pagtapon ng basura sa labas? Ilang libo-libo ang mga hakbang na hindi inalintana? Samakatwid, ilan ang may kabuluhan, ilan ang walang saysay? Maaaring makatikim pa ako ng pie chart na iyan kung uusad pa ang teknolohiya, mapapahaba ko ang buhay, maitutuwid natin ang lipunan, at maiiiwas ang daigdig sa pagkagunaw: Update: 1,118 of your 9,265 steps were happy.
Saw a foot-long whip snake this morning on Pinky’s indoor bike. Must’ve slithered in from a hole in the window screen. Third time I encountered this type of snake. Did a shahai on the first one.
Fortunately, I spotted this after two trips of sending the kids out to school. Expert friends (Joshua, Rei, and Sir Jun Lit) identified it as either Philippine whip snake or red whip snake, both classed as mildly venomous. Mating season is from November to January, Rei warns, so I should be wary of a possible hidden other.
It was docile, and I’d hate to harm it. We used two laundry hanging rods to safely lead it away. Clumsy first attempts, but after figuring out its movement pattern (sidewinds to counter and escape) all that was needed was to keep it from seeking refuge in dark underspaces, fish it out immediately if it does, clear a path, and rush it out the door. Must be what hockey feels like.
Pinky asked what I thought when I found it, like, if mortality entered the picture. It didn’t. Or, it wasn’t the first or second thing. I puzzled over how I even noticed it. When I found it, the snake rested along the grooves of the indoor bike’s tread, head down, unmoving, perfectly camouflaged. By all accounts, I should’ve missed it.
Later, during our fetching rounds, Pinky remembered how she once joked with Mang Luis, the housing office foreman, who once rounded up his crew to help us with a meter-long monitor lizard that managed to gain entry. “Mang Luis, may ahas sa bahay! Nakatuwalya pa!”
We lost Mang Luis early this year. Now I’m thinking of the late Telesforo Sungkit, who we call Jun, who I tease with “Kabesang Tales,” an endearment which he maybe didn’t like (he’d smile just the same). He used to hunt snakes. Jun said they were more afraid of us than we were of them. That singular line has guided these few and far in between encounters with Ronald’s “danger noodle” and A’s “stringy boi”.
Naghanda kami sa bagyong Nika kahit kakaunti ang ulan at halos walang hangin. Mabuti na ang sigurado. Sinuspinde ng gobernador ang mga klase sa lahat ng antas kahit nasa TCWS #1 lamang ang Laguna. Dahil kaya hindi pa naghihilom sa Katrina? Hindi pa tiyak na tiyak sa mga estruktura? Gaya rin lang siguro namin, nanigurado. Baka tama lang dahil tuloy pa rin ang pagkumpuni sa mga kable. May mga kumpol pa ng mga retasong troso sa mga sidewalk. Walang tigil ang pag-iimis, pero marami-rami pang kalat na maaaring maging problema. At sa loob pa lamang ito ng kampus.
Sa labas, hindi pa tapos ang pamimigay ng yero sa mga nasiraan ng bahay. Hindi pa nga alam ng mga kuwalipikado tumanggap kung yero talaga ang iaabot o peperahin lang. Basta hindi raw hihigit sa dalawang pirasong yero.
Samantala, ang pagsuspinde ay gaya ng nakasanayan kong diskarte bago ang pandemya. Walang asynchronous-asynchronous, walang kahit anong kondisyones. Hindi ko alam kung pinagsisisihan ang pagsuspinde dahil naging kalmado ang panahon sa Laguna. Nangyayari na naman ito dati. Hindi pa rin 100% ang ating pagkilala sa lagay ng panahon.
Pumaitaas ang bagyo kaya napupuruhan ang mga kababayan natin sa Norte kahit katatapos lang nila kina Leon at Marce. At naku, may dalawa pang parating! Kung sakali, papangalanan silang Ofel at Pepito.
“Ayos ang stage, kuya! Parang hindi tayo binaha a.”
“Suwerte lang, hindi bumagsak ang putik,” paliwanag ni manong habang tinuturo ang bundok. Iyon kasi ang nangyari sa eskuwela nina Damian at Maria noong bagyong Milenyo. “Akala namin tapos na, naglilinis na nga kami e. Tapos bumalik. Doon, kasama na ang putik.”
Samantala, puros tubig lang daw si Kristine, madaling nalinis ang covered court ng hose. Kaso, tumaas nang husto ang baha nito. “Mataas [ang lupa] diyan, hanggang tuhod lang ang baha. Diyan sa parking mababa, hanggang dito.” Tinaga ni manong ng palad ang kanyang leeg.
May tambak pa ng basura isang sulok: mga nasirang files ng mga guro at iba pang gamit ng paaralan. Bukod pa ito sa mga bagay na nais pa nilang salbahin. Puno ang mga koridor ng mga aklat na pinatutuyo.
“Nag-sorry si titser sa amin dahil sa mga placemat,” kuwento ng aking anak. Inanod siguro ang mga iyon. Isipin mo, kasagsagan ng bagyo. Nagsisilutang ang mga placemat sa loob ng bawat klasrum, mga lihim na piyesta ng tubig.
Mabaho ang silid sa unang umaga ng eskuwela. Pinalabas muna ni titser ang mga bata at nag-spray ng disinfectant. Pagbalik ng mga bata, nahilo ang isa at nagsuka. Dinala sa nars.
Pagka-dismiss, napansin ng mga bata ang mga kahoy-kahoy sa playground. Natural, nailahok ang mga ito sa kanilang mga laro. “Log” ang tawag ni Maria sa isang malaki-laki habang “mega stick” ang turing ni Damian sa ilang mas maliit na, kung susundan ang kuwento, tila inaaari na nilang magkakaibigan.
Sa kahalintulad na espiritu siguro tinuloy ang Halloween Party kahit sabi ni Pinky sa isang nanay, “Akala ko nga hindi na nila itutuloy. Magpa-Pasko na.” Para na rin siguro hindi masayang ang mga ensayong sayaw, mga naisumiteng kendi, ang matitinding mga bihis. Katunayan, walang kuryente sa covered court at kinailangang magpatulay ng mga ekstensyon mula sa canteen para sa sound system.
Samantala, habang masasaya ang mga bata, nagkukuwentuhan ang mga magulang tungkol sa bagyong Kristine. Natalupan ng bubong ang pamilya ng pinakamatalik na kaibigan ni Damian. Napinsala ang mga hindi pa tapos bayaran. Sulitin na lamang natin bilang kuwento. Kung hindi pa naiimis ang playground sa Lunes, may ihahaba pa ang buhay ng mga nalaglag na kahoy sa kamay ng mga bata.
On October 21, Severe Tropical Storm Kristine (internationally named Trami) entered the Philippine Area of Responsibility (PAR) as a tropical depression. That was the Monday we brought Damian and Maria to the clinic. Damian got admitted at the University Health Service (UHS) after lunch. While alternating with Pinky as his watch, I followed the storm as it ravaged its way through Bicol, Camarines, and adjacent regions, paying attention to rescue and relief efforts.
The winds came for Laguna and found our family split: I with Damian, the girls at home. Thankfully the hospital had few and short power interruptions with almost no problems with water. This wasn’t the case at home where we lost electricity, water, and connectivity for days, getting full restoration only after a a week.
As the storm took it easy on us and the sun came up, the university’s first order of business was to secure the constituents—the students first of all, and the frontliners—while clearing the paths. Fallen trees, electricity posts, and detritus blocked the roads and presented hazards to needed repairs (my former advisee Jessa has a report). Pinky had to move a heavy acacia branch off the driveway then maneuver to avoid various roadblocks just to visit us. Soon our doctor—understandably in absentia—issued discharge orders.
